Çerkesler ve Rusya: Gözardı Edilemez Kontrol
 
19. yüzyılın sonlarında Kafkas Savaşı sonuçlandığında savaş başlamadan öncesine kıyasla Çerkes nüfusu %3 kadar kalmıştır. Joseph Stalin daha sonraları ulusun geride kalanlarını resmi olarak; Kabardin, Adıgeyts, Çerkes ve Şapsığ şeklinde böldü. Eski Çerkesya ise ufak bölge ve Cumhuriyetlere bölündü.

Bu hafta Rusya tarihi bir olayı unuttu: Döneminde ilk defa Rusya’nın sınırlarının Avrupa’ya dayandığı  Korkunç İvan’ın 480.yılı. Korkunç İvan’ın politik ittifakta bulundukları arasında Çerkes Pşısı Temruk’la olan anlaşmasıda vardı. Bu anlaşma neticesinde Prenses Goşenay’da Rus Tahtına evlenerek oturdu. Çerkes Çariçe Vaftiz edilerek Mariya oldu. Bunun karşılığında Rusya ise İran’ın akınlarına karşı bir müttefik set kazandı.

Bu tarihin üzerinden 450 yıl geçtikten sonra dünya haritasına baktığınızda Çerkesya isminde bir ülkeye rastlamıyorsunuz. 19. yüzyılın sonlarında Kafkas Savaşı sonuçlandığında savaş başlamadan öncesine kıyasla Çerkes nüfusu %3 kadar kalmıştır. Joseph Stalin daha sonraları ulusun geride kalanlarını resmi olarak; Kabardin, Adıgeyts, Çerkes ve Şapsığ şeklinde böldü. Eski Çerkesya ise ufak bölge ve Cumhuriyetlere bölündü.

Yakın bir geçmişte Moskovaca negatif olarak algılanan ve Çerkeslerin gizli bir planla Rusya’nın dağılması üzerine faaliyet gösterdiklerine kanat getirilen; Çerkeslerin bir subyekt altında bir isimle anılarak yaşamak istemleri dile getirildi.

Çerkesler Rusya ile Ortadoğu ülkelerinin arasının açılmasına sebep olabilirler.

Eski ABD Dışişleri Bakanlığı Ulusal Azınlıklar Şubesi Danışmanı, günümüzde ise Azerbaycan Diplomasi Akademisi Araştırma Bölümü Başkanı ve ‘Çerkes Sorunu’ üzerine  dünyada az sayıda olan ekspertlerden Sayın Pol Gobl ‘Amerika’nın Sesi’ Rusça servisinin sorularını yanıtlamayı kabul etti.

 

Fatima Tlisova: Sayın Gobl, Joseph Stalin Çerkesya’yı bölmeYe neden ihtiyaç duydu?

Pol Gobl: Stalin’in iki amacı vardı. Bir yandan, Kuzey Kafkasya’da  Çerkesya birliği ile Moskova’nın işi olmamasından emin olmak istedi. Bir ulusu parçalayarak, onun bir parçasını diğer parçası ile karşı karşıya getirerek oynamak istiyordu. Aynı zamanda 1920’li yıllarda Stalin ulusal azınlıklar ile alakalı düşüncelerini göstermekte istiyordu. Bunun neticesinde 1937 yılına kadar Rusya hükümeti ulusal soruna Kolonial sorun kontekstinden baktı. Burada Stalin ve onun komandası Çerkes ulusu altındaki farklı gruplarla alakalı kaygılarını sergileyerek, bazıları bir grub hakkında diğerleri ise diğer grupla alakalı tespitler yaparak, Çerkes diasporasında sempati uyandırmak amacını güdüyorlardı. Stalin’in ölümünün ardından, Sovyetler birliğinin dağılmasına kadar Rusya yöneticileri bu sistemi (dayatılmış bölünmüşlük) geliştirerek, ‘Böl ve yönet’ şeklindeki oyuna devam ettiler.

Fatima Tlisova: Bölünmüş başka Uluslarda var, Çerkeslerin özel durumu nedir?

Pol Gobl: Avrasya’da bulunan bölünmüş etnik unsurların arasında Çerkeslerin dayatılmış bölünmüşlüğü en radikal olanı. Eğer bu bölünmüşlük üzerinde herhangi bir şüphe veya değişim sözkonu olsaydı, başka uluslarca birlik kurmak isteyen, birleşmek isteyen uluslarda büyük sorunlar kaldırırlardı. Örneğin Kuzeydeki uluslar, bazı Dağıstan ulusları. Bunların neticesinde yönetimsel kontrol konusunda sorunlar ortaya çıkardı, Moskova bundan kaçınıyor.

Fatima Tlisova: Çerkeslerin(Adıgelerin) kendilerinin “Çerkes” olarak isimlendirilmelerini istemeleri karşısında Moskova neden olumsuz tepki veriyor?

Pol Gobl: Moskova’nın Çerkeslerin(Adıgelerin) “Çerkes” diyerek isimlendirilmelerine olumsuz yaklaşması resmi olarak iki aşamada değerlendirilebilir.

Birincil olarak, Moskova insanların hangi ulusa ait olduklarını hiç bir şeye bağımlı olmadan kendi başlarına karar almalarını istemiyor. İkincil olaraksa, Kabardey, Adıgeytsı, Şapsığ ve diğerleri hepsi kendilerini Çerkes olarak gösterirlerse, Moskova’nın ciddi olarak ürküp engellemeye çalıştığı iki şey gerçekleşir.

Birincisi; Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkes gibi iki etnisiteye dayalı iki cumhuriyette ulusal balansın dengeleri bozulabilir. Kaçınılmaz bir şekilde istikrarsızlık doğar ve egemenlik pozisyonu kime ait olmalı şeklinde sorun ortaya çıkar.

Diğer bir yönden ise; kat be kat daha önemlisi ise,   yurtdışında 5 milyondan fazla Çerkes diasporasına sahip,  kaçınılmaz olarak, Kuzey Kafkasya’da Moskova’nın kontrolü için meydan okuyucu nitelikte Çerkesya birliği ortaya çıkar. Rusya sadece Kafkasya’da güç kullanmak zorunda kalmak istemiyor, bunun yanısıra 2014 Olimpiyat Oyunlarının suya düşmesi içinde tehlike oluşturur.

Fatima Tlisova: Çerkesler nüfus sayımında kendilerini böyle gösterecek olurlarsa Moskova buna nasıl engel olabilir?

Pol Gobl: Bundan kaçınmak için, Moskova  Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’ni, yerel yönetimleri, güç dengelerinde olumsuz gördüğü değişimin önüne geçmek için, insanların kendilerini Çerkes olarak değil Kabardey olarak yazdırmaları konusunda iknada kullanacaktır. Ben diğer bölgelerde yaşayan Çerkeslerin kendilerini daha yüksek oranda Çerkes olarak göstereceklerini sanıyorum çünkü zaten Çerkesler. Gerçek sonuçları öğrenme ihtimalimiz az, çünkü Rus istatistikçiler nüfus sayımı sonuçlarını olduğundan farklı göstermek hususunda oldukça hazırlıklılar.

2002 yılı nüfus sayımı esnasında da böyle olmuştu. Kuşkusuz bu seferde böyle olacak. Eğer nüfus sayımında insanlar kendilerini 1810 farklı ulusa ait tanımlıyorlarsa, sonuçların yer aldığı tabloda 100-150 ulus yeralacak.

Fatima Tlisova: Demek ki, Çerkesler bir ulus olarak ortadan kalkacaklar?

Pol Gobl: Ben tam tersini düşünüyorum. Ve ayrıca bu çok önemli, ortaya yeniden bir Çerkesya devletleşmesi çıkıyor. Moskova’nın bu konuda çok fazla baskı kullanmak istemesi, yakın bir tarihte Türkiye, Suriye ve Ürdün Haşimi Krallığı ile arasındaki ilişkiler için kötü sonuçlar doğuracaktır.

Başka bir ifade ile Sovyet yönetimi ve Stalin tarafından başka hiçbir ulusa böylesi keskin uygulamalarla yaklaşılmamıştır. Ve bu insanın aklına şöyle şeyler getiriyor; Stalin ve Moskova Çerkeslerin geri dönüşlerinden, başka uluslara kıyasla daha fazla endişe duyuyorlardı.

Kaynak: VoaNews.com - Amerikanın Sesi Rusça Servisi

28 Ağustos 2010
Çeviri: Açumıj Hilmi

 
  Bugün 9 ziyaretçi (39 klik) kişi burdaydı! Copyright 2009 Your Website | CSS Template By Cherkess Design  
 
https://img.webme.com/pic/n/naazimcadeneme/gri1.gif Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol