1099
|
Bu tarihten itibaren Suriye ve Mısır, Batı Avrupa şövalyelerinin ve Haçlıların saldırısına maruz kaldı.
|
1171
|
Fatımilerden sonra Kahire’de Kürt kökenli Selahattin Eyyubi Sultanlığı dönemi başladı. [1]
|
1187
|
Selahattin’in yönettiği Mısır ordusu Hattın şehri yakınlarında Birleşik Haçlı ordusunu yenilgiye uğrattı. Bu büyük çatışmada Emir Fahrettin Çerkes başta olmakla üzere Çerkes Süvarileri çok önemli roller oynadı.
|
1249
|
Eyyubi Sultanlığı dönemi sona erdi.
|
1250
|
Mısır’da Memluklar adıyla iktidar Eyyubilerin elinden alındı. [2]
|
1250-1257
|
Dourr,İzzettin Aybek,Nurettin Ali ile Türkmen kökenli Memluklar dönemi başladı.
|
1258
|
Moğollar Bağdat halifesini(Abbasi Halifeliği) tahttan indirdi ve öldürdü.Halifelik Memluk idaresinde devam etti.
|
1259
|
Sultan Kutuz iktidar oldu.
|
03.09.1260
|
Filistin’de Ayn Celud şehri yakınlarında Sultan Kutuz komutanlığında Çerkes süvarileri Kitbugi Moğollarını ağır bir yenilgiye uğrattı. [3]
|
1260
|
Sultan I.Baybars iktidara geldi.
|
1261
|
Sultan Kutuz’un yerine geçen Baybars Kahire’de Abbasi halifeliğini kurdu.
|
1265-1268
|
Sultan Baybars Haçlıları iki kez yendi.
|
1274
|
Baybars Anadolu’ya girdi ve Ermeni başkenti Sis’i işgal etti.
|
1277
|
Baybars İlhanlı-Selçuklu ordusunu Elbistan’da yenerek Kayseri’ye girdi. Moğol egemenliğinin Suriye ve Mısır’a taşmasına kesin şekilde engel oldu. Yakın Doğu’da Haçlıların yıllarca süren işgaline son verdi.
|
1280
|
Sultan Kalavun(Al-Mansur Sayf Kalavun) iktidara geldi.
|
1280
|
Kalavun döneminde Memluk ordusu, Kıpçak Türklerine ait olanına Bahri Alayı, Çerkeslere ait olanına da Burci Alayı denerek iki kışlaya ayrıldı.
|
1281
|
Kalavun Sultan döneminde Moğol ordusu büyük komutan Cengiz Han neslinden olan Mengü Timur tarafından yönetiliyordu.Kalavun’un koruma bölümünün komutanı yüzbaşı Çerkes Özdemir Al Hac bu çatışmada Mengu Timur’u mağlup etti ve Çerkesler galip geldi.
|
1290
|
Çerkes Sultan Halil iktidar oldu.4 yıl sonra Sultan Muhammed’e bıraktı.
|
1291
|
Memluklar Haçlıları tamamen Yakın Doğu’dan kovdular.
|
1303
|
Çerkesler Şam’ın güneyinde Sefer çölünde Moğol imparatoru Kazan Han’ın ordusunu bozguna uğrattılar.Bu savaştan sonra Moğollar bir daha Suriye’ye saldıramadı.
|
1310
|
Sultan Muhammed üçüncü kez iktidar oldu.30 yıl iktidarda kaldı.
|
1326
|
Çerkes Memlük sultanları, Pers Kaanları ve onların ast Emirlerine karşı önlem olarak suikastçi(asassian) kullanmaya başladılar. [4]
|
1340
|
Sultan Ebu Bekir iktidar oldu.
|
1341
|
Sultan Kudjok iktidar oldu.
|
1342
|
Sultan Ahmet ve İsmail iktidarı paylaştı.
|
1347
|
Sultan Hasan iktidar oldu,4 yıl sürdü.
|
1351
|
Sultan Saleh iktidar oldu,3 yıl sürdü.
|
1354
|
Sultan Hasan tekrar iktidar oldu,9 sene sürdü.
|
1363
|
Sultan II.Saban iktidarlığı,13 yıl iktidarda kaldı.
|
1376
|
Sultan Mansur Ali iktidar oldu.1382’ye kadar ülkeyi yönetti.
|
1382
|
Bahri Memluklularından II.Hadji genç yaşta iktidara geldi.
|
1382
|
Kahire’de Malihuk (Çoban) lakaplı “Emir” Berkuk İbn Anas el Çerkasi iktidarı almak zorunda kaldı.17 yıl iktidarda kaldı.Ülke Çerkes Memlukları olarak anılmaya başlandı. [5]
|
1389
|
Hadji II tekrar iktidara geçse de, aynı yıl Sultan Berkuk iktidarı geri aldı.
|
1399
|
Berkuk’un oğlu Sultan Ferej iktidar oldu,6 yıl ülkeyi yönetti.
|
1412
|
Abbasi halifesi Arap kökenli Mustayn Bilal iktidara geldi.
|
1412
|
İktidar yıl sonunda tekrar Sultan Seyh Muayat ile Çerkeslere geçti.
|
1421
|
Sultan Ahmet iktidarı aldı.
|
1422
|
Sultan Barsbi(Barsbay) iktidarlığı dönemi.Tam 16 yıl sürdü.
|
1426
|
Sultan Barsbi iktidarında Emir İnal komutanlığındaki donanma Kıbrıs Adası’nı işgal etti, Çerkes ordusu Kral Jean de Lousignan’ın son haçlılarına karşı galip geldi.
|
1438
|
Sultan Djakhmak(Çakmak) iktidara geldi,15 yıl iktidarda kaldı.
|
1453
|
Sultan İnal iktidar oldu,8 yıl sürdü.[15]
|
1461
|
Grek asıllı Khushkadem bir yıllık Sultan Ahmet’ten iktidarı aldı.
|
1467
|
Khushkadem iktidarı Çerkes kökenli Balbay’a bıraktı.
|
1468
|
Kaytbay iktidara geldi.1496’ya kadar 28 yıl kadar bir dönem ölene kadar iktidarda kaldı. [14]
|
1485-1491
|
Çerkesler 6 yıl süren savaşlarda üç kez Osmanlı ordularını Türkiye topraklarında yendiler. [6]
|
1485 Mayıs
|
Karagöz Mehmet Paşa Gülek Boğazı’nı geçerek Çukurova’ya girdi. Burası Memlukların kendilerine ait topraklar değildi. Onların idaresindeki Ramazan Beyliği’ne bağlıydı. Bu arada Memluk ordusu Çukurova’ya doğru yola çıkmıştı.
|
1485 Temmuz
|
Memluklular önce Osmanlılara tabi Dulkadir Beyliği’nin topraklarına girdi. II. Bayezid’in kayınpederi olan Dulkadir Beyi Alaüddeyle Bozkurt Bey damadından acil yardım istedi. Kayseri Sancak beyi Yakup Bey ordusu ile yardıma geldi ve Memluk ordusunu durdurdu.
|
1485 Kasım
|
Memluk idaresinde bulunan Malatya önlerine kadar gelen Yakup Bey’i, Kaytbay’ın Başkumandanı Uzbeg Bey pusuya düşürdü ve Osmanlı birliğini imha etti. Karşı koyacak bir ordu olmaması nedeniyle Uzbek Bey rahatlıkla Çukurova’ya girdi. Adana ve Tarsus sancak beylerinin öldürülünceye kadar mukavemet göstermelerine rağmen Memluklular Osmanlıları Toroslar’ın gerisine atmayı başardı.
|
1486 Ocak
|
Anadolu Beylerbeyi Hersekzade Ahmet Paşa, Çukurova’yı tekrar almak için Gülek Boğazı’nı geçerek Memlukların önüne çıktı. Fakat yenilerek esir düştü. Bir yıllık esaret hayatından sonra serbest bırakılan paşa İstanbul’a döndü. Memluk sultanı Kayıtbay savaşın sona ermesi için barış teklifi yapsa da kaybetmeye alışık olmayan Osmanlı devlet adamları barışa razı olmadılar.
|
1487
|
Sadrazam Damat Koca Davut Paşa Çukurova için Memlukluların üzerine yürüdü. Kendisi İçel’e geçerken Rumeli Beylerbeyi Ali Paşa’yı Tarsus’un üzerine gönderdi.
|
1487 Haziran
|
II. Bayezid Memluklarla olan savaş döneminde Venedik’e Osmanlı donanmasının o zamanlar Venedik’e bağlı olan Kıbrıs’ın Magosa limanında demirleme isteğini bildirdi. Memluklarla savaşı göze alamayan Venedik bu isteği nazikçe geri çevirdi.
|
1488
|
Osmanlı Ordusu Vezir Ali Paşa kumandasında yine Çukurova’daydı. Adana, Tarsus, Kozan başta olmak üzere Çukurova’yı ele geçirdi. Memluk başkumandanı Uzbeg Bey yine yetişti ve 16 Ağustos 1488′de Ağaçayırı Meydan Savaşı’nda Osmanlı’yı yendi. Yine Çukurova’yı Osmanlılardan temizlemeye çalışan Uzbeg Bey 7 aylık kuşatma neticesinde Adana’ya girdi.
|
1490
|
Kayseri’yi kuşatan ve Karaman’a kadar Osmanlı toprakları içinde ilerleyen Uzbeg Bey’in üzerine yine Hersekzade Ahmet Paşa gönderildi. Kayseri yakınlarında Osmanlı Ordusu’nu bir kere daha yenen Uzbeg Bey, Ahmet Paşa’yı yine esir alarak Kahire’ye gönderdi.
|
1490 Kasım
|
Bu son yenilgi üzerine Sultan Bayezid bir sefer-i hümayun başlatmayı düşündü.
|
1491
|
Tunus hükümdarının araya girmesiyle Osmanlı Devleti Kaytbay yönetimindeki Memluklularla barış imzaladı.
|
1496
|
Sultan Eşref Kaytbay’ın ölümünden sonra oğlu Sultan Nasir Muhammed iktidara geldi.
|
1496
|
II. Bayezid kardeşi Cem Sultan’ın kızı ile yeni Çerkes Memluk sultanı Nasir Muhammed’i evlendirmek suretiyle barışı güçlendirdi.
|
1497
|
Muhammed ilk defa “silahlı olarak” siyahi kölelerden bir alay kurdu.
|
1497
|
Sultan Muhammed Farajallah adındaki siyahi bir gözdesini bir Çerkes esir kızla evlendirdi.Bu nedenle çoğu Çerkes asıllı olan Memluklar isyan ettiler.[16]
|
1497
|
Bu olaydan sonra Mısır’da çeşitli Çerkes grupları arasında kanlı savaşlar başladı.Kısa aralıklarla bu savaşlar 1501 I.Tumanbay dönemine kadar devam etti.
|
1498
|
Sultan Zahir Kanşav iktidara geldi.
|
1500
|
Sultan Eşref Janbulat iktidara geldi.
|
1501
|
I.Tumanbay iktidara geldi.
|
1501
|
Sultan Kanşav el Gauri iktidar oldu ve durum biraz düzeldi.Bu dönem Memluk Devleti hala Avrupalılar ve Osmanlılar için güçlü bir devletti.Örnek bir adalet anlayışı tesis edilmişti. [7]
|
23.08.1514
|
Sultan Kanşav Gauri Çaldıran Meydan Muharebesi’nde Dulkadiroğlu Yavuz Sultan Selim Han’a(I.Selim) yenilip kaçan İran Safevi hükümdarı Şah İsmail ile ittifak kurdu.
|
24.01.1516
|
Mercidabık Savaşı:Suriye Valileri Hairbey, Halep Valisi ve Şam Valisi Canberdi el Gazali’nin ihaneti yüzünden Kanşav el Gauri ordusu Dabik Çölü’nde Sultan Selim’e yenildi.15 yıllık bir saltanattan sonra Sultan Gauri, Yavuz Sultan Selim’e Suriye’yi kazandıran Mercidabık Meydan Savaşı’nda öldü. [8]
|
1516 sonbaharı
|
Kanşav’ın yeğeni II.Tumanbay Sultan oldu.Sultanlığı beş ay kadar çok kısa bir zaman sürdü.Tumanbay Osmanlılarla birkaç kez savaştı, başarı elde edemedi.
|
13.08.1517
|
Ridaniye Savaşı:Kahire Osmanlı birliklerince kuşatıldı.Memlukların birkaç topu vardı.Osmanlılar saldırmak yerine birliği iki yandan kuşattı.Memluklar süvari saldırısına geçtiler ve Osmanlının bir topçu kanadını yendiler fakat savaşı kaybettiler.7.000 kadar Memluk savaşçı bu savaşta öldü,geri kalanı Kahire’ye savunmaya geçti.
|
1517
|
Tumanbay kenti yiğitçe savundu ve düşmanı geri çekilmek zorunda bıraktı. Ama sonunda ilgisiz bir suçlamayla hain (qumal-къумал) sayılarak Kahire’de Züeyl kapısı denilen yerde idam edildi ve Çerkes hanedanlığı dönemi bitti. [9]
|
1517-1522
|
Çerkes kökenli Khaur Bey Osmanlıya bağlı olarak Emir sıfatıyla Mısır’ı yönetti.1522’den sonra Mısır’da kontrol 1630 yılına kadar Osmanlı sultanlarına geçti.
|
1520
|
Osmanlı Sultanı I.Süleyman iktidara geldi.1566 yılına kadar 46 yıl iktidarda kalan Sultan Süleyman’ın anne tarafı Çerkes kökenliydi.
|
1584
|
III.Murat döneminde Çerkes kökenli Özdemiroğlu Osman Paşa vezirlik yaptı.
|
1623
|
Çerkes Mehmet Paşa sadrazamlığa getirildi.Annesi Kösem Sultan’dır.32. Osmanlı Padişahı Abdülaziz’in kızı olan Esma Sultan ile evlendi.Sadrazamlığı döneminde Türkçeyi aksanlı değil, kaba bir Çerkes şivesiyle konuştuğu söylenir.
|
1630
|
Mısır’da yönetim kademesi tekrar Memluk bakiyesi Çerkes Emirlerine geçti.
|
1630-31
|
Çerkes kökenli Kitas Bey Mısır Emir’i oldu.
|
1631-1656
|
Çerkes kökenli Rıdvan Bey ve hükümdar Kanşav Bey Mısır’ı yönetti.
|
1653
|
VI.Mehmet döneminde Çerkes kökenli Derviş Mehmet Paşa vezirlik yaptı.
|
1692-1714
|
Çerkes kökenli İbrahim Bey ile Çerkes Emirleri dönemi devam ediyor.
|
1711
|
Mısır’da yönetim , Memluk yönetim şeklinin kabulü anlamına gelen yarı bağımsız Emirlik şeklinde yönetilmeye başlandı.
|
1719-1807
|
Çerkes Emirleri Mısır’ı yönetmeye devam ettiler.
|
1774
|
Anne tarafı Çerkes kökenli Sultan Abdulhamid iktidara geldi. [10]
|
1787-1789
|
Abdulhamid döneminde Çerkes kökenli Cezayirli Hasan Paşa vezirlik yaptı.
|
1789
|
Abdulhamid döneminde Çerkes kökenli Meyyit Hasan Paşa vezirlik yaptı.
|
19.05.1799
|
Fransız diktatör Napolyon Bonapart Toulon limanından 55.000 asker ve biyolog, doktor, sosyolog, arkeolog, mühendis ordusu taşıyarak ayrılan 400 gemilik Fransız filosu ile Malta’yı ele geçirdi.
|
01.07.1799
|
Fransız filosu İskenderiye’ye ulaştı. [11]
|
03.07.1799
|
Napolyon Kahire üzerine yürüyüşünü başlattı.
|
21.07.1799
|
Napolyon Çerkes kuvvetleriyle karşı karşıya gelir. “Piramitler savaşı” denilen savaş başlar. Fransız ilerleyişini durdurmak isteyen Çerkesler piramitlere yakın Embaba bölgesinde süvari saldırısına geçerler, fakat yenilirler. Fransız topçusu, saldıran Çerkes süvarilerini daha yaklaşamadan paramparça etmiştir. [12] ve [17]
|
01.03.1811
|
Kahire’de iktidarı ele geçiren Kavalalı Mehmet Ali Paşa(Arnavut asıllı) vilayetleri yöneten yirmi dört Çerkes beyinin etkinliğinden rahatsızdır.Bir bahaneyle şölen tertipler ve barış amaçlı onları da davet eder. Çerkes beyleri beş yüz kişilik bir grup halinde Kahire kalesine giderler. Yemekten sonra kaleyi terk etmek üzere dar bir geçitte at üzerinde ilerler ken, burçların üzerinde önceden sinmiş askerler tarafından ateş açılır. Geçidin iki ucundaki demir kapıların kapanmasıyla savunma ve kaçma şansını bulamayan Çerkesler tümüyle katledilir.Mehmet Ali Paşa Mısır’a vali olur. [13]
|
1820
|
Çerkesya’da “Çerkes(Adige) Aslanı” namıyla ünlenen Hacı Guzbeg (Kuzbech Tughuzique)’in Hac dönüşü Kahire’yi ziyareti. Oturması için divanını ona sunarak birde şeref kaftanı hediye eden Kavalalı Mehmet Ali Paşa tarafından karşılandı.Kahire’de kendisine teklif edilen üst düzey görevleri reddederek vatanına döndü.
|
1838-1840
|
Abdulmecid(annesi Çerkes) döneminde Çerkes kökenli Khousrev Mehmet Paşa vezirlik yaptı.
|
1839
|
Abdulmecid Mısır’ın asileşen valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’yı dize getirmek için Suriye’ye ordu yolladı.Ali Paşa’nın ordusu Nizip,Suriye yakınında Osmanlı ordusunu bozguna uğrattı.Osmanlı ordusu çoğunlukla askere çağrılmış Kürtlerden oluşuyordu.
|