Çerkesler 16. asırdan sonra Çarlık Rusya’nın saldırı, soykırım ve sürgünleri ile anavatanlarında azınlık haline düştüler. 16. asırdan Rusya’nın Kafkasya’ya tamamen egemen olduğu 19. asra kadar Çerkesler ve Kafkasya’da yaşayan halklar çok zayiat verdiler. Sürgünler, çileler, savaşlar birbirini takip etti. 1804 yılında Rus generali Tsitsianov’un bildirisinde “Çerkezlerin kanıyla topraklarınızı sulamak arzusu ile vücudum sarsılıyor... Size sesleniyorum ki, benim süngü, gülle ve kan nehri metodum ile topraklarınızdan akan nehirlerin suyu bulanık akmayacak, ailelerinizin kanıyla boyanmış olarak kıpkırmızı akacak...”
1804’den önce birkaç asır bu topraklar kan ile sulandı. Rus zulmüne maruz kaldılar. Rusya’nın, Osmanlının Kafkasya’ya hakim olmasını; Osmanlının da Rusya’nın Karadeniz’e inmesini önlemek başlıca hedefi idi. Osmanlı ile Rusya 16 savaş yaptı. Çerkezler Osmanlı ile Kırım Tatarları ile tanıştılar. Çerkez ülkesine sefer düzenleyen Osmanlı ve Kırım Tatar ordusu büyük zayiat vererek geri çekildi. Çerkesler ilk önce Rusya’ya yaklaşmak istediler. Kısa zamanda Rusya’nın emperyalist politikasını anlayarak Osmanlıya döndüler. 1816-1827 yılları savaş, veba salgını ile Kabardeylerin 300 bin olan nüfusu 35 bine indi. Yermelov 1822 yılında bütün Kabardey bölgesini yakıp yıktı. Nalçik’te Rusya istihkam inşa etti. Rusya’nın hakimiyetine karşı çıkan Çerkezler Kuban Nehrinin karşı tarafına geçerek mücadeleye devam ettiler...
1828-1829 Osmanlı- Rus Savaşını bitiren Edirne Anlaşması ile Çerkezya Rusya’ya bırakıldı. Çerkezya hiçbir zaman Osmanlı toprağı ve Çerkezler Osmanlı Sultanının tebaası olmadı. Osmanlı ile Çerkezler arasında sadece dini bağlılık bulunuyordu. Edirne Anlaşmasından sonra Çar I. Nikola Çeçenlerin fiziki imhası ve sürgünü politikasına karar verdi. Çeçenlerin yurtlarına Hıristiyan Kazaklar yerleştirildi. Rusya Çeçenlere karşı “Divide et İmpera” (Böl ve yönet) metodu ile (Igni et ferro) (Ateş ve kılıçla) taktiğini icra etti. 1839 yılında Rusların Karadeniz’deki ablukası sebebiyle kıtlık yaşandı. Şapsığlar ve Ubıhlar direnince Ruslar köyleri yaktılar. Üzüm bağlarını ve meyve ağaçlarını kestiler. Şahsığ ve Natuhay Çerkezleri Osmanlıdan 1830’da Edirne Antlaşmasının Çerkezya ilgili maddesinin iptalini istediler. Osmanlı zor durumda idi. Rus ordusu ile (Abzeh, Şapsıg ve Ubıh) birlikleri ile yapılan savaşı Çerkezler kaybetti. (1841 Fars Savaşı) |
